Geçmiş tarihten bu güne kadar, özellikle doğu ve güneydoğu illerinde birçok aile ve aşiretin uyguladığı ve devam ettirdiği başlık parası, günümüzde de güncelliğini koruyor. Bölgede bulunan birçok genç uygulama nedeniyle evlenemiyor. Yâda evlenmekten vazgeçiyor.

Başlık Parası korona gibi gündemden düşmüyor. Özellikle doğu ve güneydoğu illerinde birçok aile ve aşiret tarafından uygulanmaya devam eden başlık parası olayı, adeta evlenmek isteyen gençlerin korkulu rüyası haline geldi.
En düşün 20 in TL’den başlayan ve tabiri yerinde ise genç kızların ebeveynleri tarafından adeta bir eşyaymışçasına satılmasına neden olan başlık parasının İslam dini başta olmak üzere birçok dinde kabul edilmediği bilinmekte.
sorularlaislamiyet sitesinde konuya ilişkin yapılan açıklamada başlık parası nedeniyle gençlerin borç batağına battığı ve bir süre sonra ayrılıkların yaşanmasına kadar sonuçların ortaya çıktığı kaydedilirken, İslam’da Mehir, yani İslam hukukunda erkeğin evlenirken kadına verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği para, mal veya menfaat hediyesidir. Mehir kadının mal varlığına dâhil olur ve üzerinde dilediği tasarrufta bulunabilir. Dört hukuki mezhep tarafından kabul edilmiştir.
Konu hakkında İslam dininin bakış açısı ise başlık parasının atıl bir adet olduğuna değinilerek, Mehir olayına ise şu şekilde değinilmiştir. Kıza verilen parayla, itibar ve haysiyet ölçülüyor; ne kadar fazla parayla satılmışsa o kadar haysiyeti var olduğu kabul ediliyor. Şüphesiz ki, bu anlayışın tesiri altında kalan kız babaları, istedikleri hâlde kızlarını, karşı tarafa daha kolay imkânla veremiyorlar. Çünkü o takdirde, kızın itibar ve kıymetsizliğinin ifadesi şeklinde bir değerlendirme meydana geliyor.
Bu yanlış takdir, elbette bir mazeret olamaz. Fiyata göre iyilik ve değerlilik ölçüsü, pazarda satılan koyun ve keçide bahis mevzuu olur. İnsan için, bilhassa kadın için değer ölçüsü ise, İslâmiyet’ine bağlılığı, dindarlığı, ev işlerindeki becerikliliği ve ailesinin sosyal itibar ve şerefidir.
Mehir meşru bir karşılıktır. Bu paranın azamî veya asgarî miktarı, dinde sınırlandırılmış değildir. Daha ziyade bulunulan çevrenin tespit ettiği örfe göre verilmektedir. Bu Mehir, tamimiyle kızın hakkıdır. Kızın izni olmadan, babası da olsa harcama yapamaz. Hatta bu paranın alınıp alınmaması, ne kadarı peşin, ne kadarı da evlendikten sonra alınması, çeyiz yapılıp yapılmaması hususlarını tamamen kız veya vekili tayin eder. Ana-baba, yani kızın velisi, kızın ricasına aykırı istekte bulunamaz.
İşte şu iki madde ile tarif etmeye çalıştığım Mehir, başlık mıdır, değil midir? Bu noktada ihtilâfa düşülmektedir. Şayet bugünkü başlıklar, adını değiştirmiş Mehir ise; yani babanın değil, kızın, meşru bir hakkı olduğu bilinerek, kız adına verilip alınıyorsa; bunun haram olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak, oğlan tarafının gücü yetmeyeceği miktarı istemenin doğru olmayacağı söylenebilir. Çünkü Resûlüllah Efendimiz (ASM) buyurmuşlardır: “Mihrin hayırlısı kolay (az) olanıdır.”
Kızın hakkı olan ve günümüzde “başlık” adı altında yanlış bir tatbikatın konusu olan mihri, tamamen ortadan kaldırmak değil, oğlan tarafını yıkan ifrat şeklinden kurtarmak şarttır. -Zaten Mehir hakkının (kızın rızası olmadan) tamamen ortadan kaldırılması, şer’an da mümkün değildir.- Şayet başlık parası ortadan kalkacak olsa, Anadolu’muzda nicelerinin, “Süleymaniye’de evlenir, Sultanahmet’te boşanır” sözünün tecellisine uğrayacaklarını söylemek, pek mümkündür. Başlık korkusudur ki, onları bir çatı altında yaşatmakta; yuvalarının bozulması önlenmektedir. Tarafları yıkmayacak, malî durumlarını sarsmayacak ölçüde başlık alınabilir.
Tabili ki bahsettiğim bu başlık parası mihrin tarifi içine giren başlıktır. Yoksa kızın babasının veya akrabalarının kendi şahıslarına aldıkları ve kız için tek kuruşunu bile harcamadıkları başlık bedelleri, İslâmî bir âdet değildir ve Mehir yerine de geçemez.

Haber: İbrahim UYGUR

Sanat ve STK Dünyasının Önemli İsimleri Siirtli Özkan’ın Kahvaltısında Bir Araya Geldi